Sommige dagen lijkt elk geluid te veel. De deurbel, rinkelende telefoon of een drukke vergadering: u merkt dat u sneller geïrriteerd of moe wordt van lawaai. Dat gevoel heet geluidsvermoeidheid of overprikkeling door geluid. Het is iets wat steeds meer mensen ervaren. En dat is niet zo gek, in een wereld waarin stilte zeldzaam is.
Wij leggen u uit waarom u overprikkeld kunt raken door geluid, hoe u de signalen herkent en wat u kunt doen om uw oren én uw hoofd rust te geven.
Wat is overprikkeling door geluid?
Overprikkeling door geluid betekent dat de hersenen te veel geluidsprikkels tegelijk moeten verwerken. Elk geluid, van een rinkelende koffiemok tot een voorbijrijdende scooter, komt binnen via het gehoor, waarna de hersenen beslissen wat belangrijk is en wat niet. Maar als er te veel tegelijk binnenkomt, of u al moe of gespannen bent, dan lukt dat filteren niet goed meer.
Gevolg: u raakt overprikkeld. Geluiden die u normaal nauwelijks opmerkt, worden storend of zelfs vermoeiend. Het is alsof uw volumeknop niet meer omlaag kan.
Sommige mensen noemen dat gevoelig voor geluid, anderen herkennen zich in hoogsensitiviteit. Hoe u het ook noemt: het gehoor en de hersenen vragen simpelweg om rust.
Waarom raak ik overprikkeld door harde geluiden?
Lawaai en harde geluiden activeren automatisch ons stresssysteem. Het lichaam maakt zich klaar om te reageren: de hartslag stijgt, ademhaling versnelt en spieren spannen zich aan. Dat is handig bij gevaar, maar minder prettig als het continu gebeurt door verkeer, apparaten of een druk kantoor.
Als die spanning te lang aanhoudt, raken de oren en hersenen overbelast. Daardoor kunt u:
- sneller schrikken van harde geluiden,
- gespannen raken in drukke ruimtes,
- of zelfs oorsuizen (tinnitus) ervaren.
Het is dus volkomen normaal dat u overprikkeld raakt door geluid. Uw hersenen geven eigenlijk een seintje: “het is even genoeg geweest”.
Wat zijn de symptomen van geluidsvermoeidheid?
Iedereen reageert anders op overprikkeling, maar de signalen zijn vaak herkenbaar:
- U raakt sneller geïrriteerd door achtergrondgeluiden, die u normaal gesproken amper waarneemt.
- U kunt zich moeilijk concentreren op gesprekken of werk.
- U ervaart hoofdpijn, spanning of een “vol hoofd”-gevoel.
- U voelt de behoefte om stilte op te zoeken.
- Soms hoort u een piep of suizen in uw oren na een drukke dag (tinnitus).
Herkent u dit? Dan is het verstandig om af en toe bewust geluidsarme momenten in te bouwen.
Wat betekent het als u niet goed tegen geluid kunt?
Dat betekent meestal niet dat het gehoor “kapot” is, maar dat uw brein tijdelijk overbelast is door prikkels. Net als spierpijn na te veel inspanning, vraagt geluidsvermoeidheid om herstel.Door bewuster om te gaan met geluid en uzelf rust te gunnen, kunt u die gevoeligheid verminderen.
Wat te doen tegen overprikkeling door geluid?
De oplossing is niet om alles stil te maken; het gaat om balans. Uw oren hebben, net als spieren en zelfs uw ogen, echt af en toe rustmomenten nodig.
Hier zijn praktische tips:
1. Wissel stilte en geluid af
Plan korte geluidsvrije momenten, bijvoorbeeld tijdens een lunchpauze of na werktijd. Zet meldingen en muziek bewust even uit.
Vijf tot tien minuten stilte per één à twee uur kan al verschil maken. Dat klinkt weinig, maar het helpt uw gehoor en hersenen om prikkels te verwerken en opnieuw te ‘kalibreren’.
Zit u de hele dag in een rumoerige omgeving? Dan kan een iets langere pauze van 20 tot 30 minuten stilte aan het einde van de dag helpen om spanning af te bouwen.
Tip: Kies geen totale stilte in een afgesloten ruimte, maar een rustige omgeving met zachte achtergrondgeluiden (zoals wind of vogels). Dat voelt natuurlijker en ontspant sneller dan complete stilte.
2. Gebruik oordoppen en noise cancelling bewust
Zowel oordoppen als noise cancelling-koptelefoons kunnen helpen om rust te creëren in een drukke omgeving. Ze verminderen prikkels, maar op verschillende manieren.
Noise cancelling filtert vooral constante achtergrondgeluiden, zoals het gezoem van een trein of airco. Dat kan prettig zijn onderweg of op kantoor, maar het is geen échte stilte. Uw hersenen blijven namelijk nog steeds bezig met de rest van het geluid; stemmen, verkeer of toetsenborden. Gebruik noise cancelling dus met mate, bijvoorbeeld voor momenten waarop u zich extra wilt concentreren, of tijdens reizen.
Oordoppen zorgen voor fysieke demping. Ze sluiten uw oren niet volledig af, maar dempen pieken en storende geluiden. Dat kan helpen als u merkt dat uw hoofd vol zit of u gevoeliger bent voor prikkels.
Gebruik beide hulpmiddelen functioneel, niet voortdurend. Uw gehoor heeft afwisseling nodig om gewend te blijven aan gewone geluidsniveaus. Te lang achter elkaar dempen kan juist gevoeliger maken voor geluid.
3. Ontspan actief
Rust is niet hetzelfde als stilte. Een rustige wandeling, diepe ademhaling of meditatie helpt uw zenuwstelsel herstellen.
4. Plan uw prikkels
Wees bewust van drukke dagen of luide activiteiten en gun uw oren na afloop tijd om bij te komen, net als na een intensieve sportsessie.
Zo houdt u de balans tussen geluid en rust
Overprikkeling door geluid is iets wat iedereen kan overkomen; jong of oud, met of zonder gehoorverlies. Het is een signaal dat uw oren en hersenen behoefte hebben aan rust, niet aan stilte voor altijd. Door bewust om te gaan met geluid, af en toe oordoppen of noise cancelling te gebruiken en echte rustmomenten in te plannen, helpt u uw gehoor herstellen en houdt u prikkels beter in balans.
Wilt u ontdekken welke gehoorbescherming het best past bij uw situatie? Bij Struijk Audiciens adviseren wij u graag; van universele oordoppen tot op maat gemaakte oplossingen. Zo geniet u van rust, zonder iets te missen van de wereld om u heen.
